Prowadząc działalność gospodarczą często musimy dochodzić swoich roszczeń w sądzie. Chcemy, aby uzyskane tam orzeczenie było przede wszystkim dla nas korzystne, ale także, by było ono wykonane w jak najszybszy sposób.
Dzisiaj odpowiemy sobie na pytanie: co to jest rygor natychmiastowej wykonalności i czy może nam on pomóc w szybszym ściągnięciu naszej wierzytelności od nieuczciwego kontrahenta.
Co to jest rygor natychmiastowej wykonalności?
Rygor natychmiastowej wykonalności może zostać wydany przez sąd I instancji z urzędu, gdy jest do tego zobligowany przez przepisy ustawy. Może go także wydać na wniosek strony, kiedy ustawa daje możliwość fakultatywnego jego wydania.
Zapis ten zaczyna obowiązywać już w chwili publikacji (ogłoszenia) danego orzeczenia i sprawia, że nieprawomocne jeszcze orzeczenie sądu pierwszej instancji (czyli takie, które może być jeszcze zaskarżone przez drugą stronę naszego procesu) ma moc prawną orzeczenia prawomocnego co do możliwości prowadzenia z niego postępowania egzekucyjnego.
Orzeczenie sądu zaopatrzone w klauzulę wykonalności może zostać uchylone przez sąd II instancji w przypadku, gdy zostało ono zaskarżone przez drugą stronę procesu.
Kiedy sąd nadaje orzeczeniu rygor natychmiastowej wykonalności?
O tym, kiedy sąd nadaje orzeczeniu rygor natychmiastowej wykonalności mówi przede wszystkim art. 333 § 1 KPC, a mianowicie:
– zasądza alimenty – co do rat płatnych po dniu wniesienia powództwa, a co do rat płatnych przed wniesieniem powództwa za okres nie dłuższy niż za trzy miesiące;
– zasądza roszczenie uznane przez pozwanego;
– wyrok uwzględniający powództwo jest zaoczny.
Sąd jest zobligowany także nadać wyrokowi rygor natychmiastowej wykonalności wówczas, gdy zasądza należność pracownika w sprawach z zakresu prawa pracy – w części nieprzekraczającej pełnego jednomiesięcznego wynagrodzenia pracownika. Przy czym, wyrok sądu pierwszej instancji zasądzający świadczenia na rzecz pracownika lub członków jego rodziny, w stosunku do którego sąd drugiej instancji oddalił apelację zakładu pracy, podlega natychmiastowemu wykonaniu także w części, w której sąd nie nadał mu rygoru natychmiastowej wykonalności.
Wszystkie wyżej wymienione przypadki są obligatoryjne, co znaczy, że sąd musi tutaj nadać swemu orzeczeniu taki rygor.
Fakultatywnym przypadkiem jest:
- zasądzenie należności z wekslu, czeku, warrantu, rewersu, dokumentu urzędowego lub dokumentu prywatnego, którego prawdziwość nie została zaprzeczona, oraz jeżeli sąd uwzględnia powództwo o naruszenie posiadania.
Sąd może również na wniosek nadać wyrokowi nadającemu się do wykonania w drodze egzekucji rygor natychmiastowej wykonalności, gdyby opóźnienie uniemożliwiało lub znacznie utrudniało wykonanie wyroku albo narażało powoda na szkodę. Chodzi tutaj bowiem o pewne zabezpieczenie roszczeń powoda przed upływem czasu niezbędnym do ewentualnego wydania ostatecznego orzeczenia przez sąd II instancji.
Interes powoda nie jest jedynym branym pod uwagę przez sąd w przypadku orzekania o rygorze natychmiastowej wykonalności, bowiem w przypadku, gdy pozwany wykaże, że nadanie orzeczeniu rygoru spowoduje wobec niego niepowetowaną szkodę, sąd najprawdopodobniej zaniecha jego wydawania, a obie strony będą wówczas czekały na uprawomocnienie się wyroku pierwszej instancji i nadanie mu klauzuli wykonalności, albo wydanie wyroku przez sąd II instancji, jeżeli orzeczenie pierwotne zostało zaskarżone przez którąś ze stron.
Możliwości obrony przeciwko rygorowi natychmiastowej wykonalności
Gdy jesteśmy pozwanym w procesie i widzimy w doręczonym nam przez sąd pozwie, że powód wnosi o nadanie orzeczeniu rygoru natychmiastowej wykonalności powinniśmy bezsprzecznie w odpowiedzi na pozew oponować wobec takiemu rozstrzygnięciu. Musimy wykazywać, że wniosek powoda w tym zakresie jest bezprzedmiotowy.
Ponadto w naszej odpowiedzi na pozew możemy wnioskować o uzależnienie wydania rygoru natychmiastowej wykonalności poprzez udzielenie przez powoda stosownego zabezpieczenia. Wniosek ten może być uzasadniony w sposób wykazujący znaczne uszczuplenie majątku pozwanego i związane z tym wszelkie trudności w momencie, gdy rygor ten z dużym prawdopodobieństwem może zostać uchylony przez sąd II instancji.
Zabezpieczenie, o którym mowa powyżej nie może być jednak ustanowione wobec roszczeń alimentacyjnych w wysokości, w jakich sąd nadaje wyrokowi zasądzającemu te należności rygor natychmiastowej wykonalności z urzędu.
Kolejnym możliwym narzędziem do obrony przeciwko rygorowi natychmiastowej wykonalności jest złożenie zażalenia na postanowienie sądu w tym przedmiocie. To samo tyczy się powoda, któremu sąd nie uwzględnił wniosku w tym zakresie.
Sąd może także zawiesić rygor natychmiastowej wykonalności na wniosek pozwanego, jeżeli wyrok ten został wydany z naruszeniem przepisów o dopuszczalności jego wydania albo jeżeli pozwany uprawdopodobni, że jego niestawiennictwo było niezawinione, a przedstawione w sprzeciwie okoliczności wywołują wątpliwości co do zasadności wyroku zaocznego.
Uchylenie rygoru natychmiastowej wykonalności
Jeżeli sąd II instancji uchyli orzeczenie i rygor natychmiastowej wykonalności go dotyczący, to pojawia się pytanie, co stanie się z wyegzekwowanymi już od pozwanego należnościami z tego tytułu. Sąd wówczas na wniosek strony pozwanej może orzec o zwrocie tychże należności lub też o przywróceniu stanu sprzed wydania wyroku sądu I instancji.
Jeżeli powyższe nie zaspokoi pozwanego, to będzie przysługiwać mu prawo dochodzenia wszystkich ujemnych skutków rygoru w innym procesie, co niestety będzie wiązało się z wniesieniem pozwu w tym zakresie oraz udowodnieniem przed sądem danego żądania.
Bardzo dziękuję, że spędziłeś te parę chwil ze mną. Mam nadzieję, że zostaniesz na dłużej i zasubskrybujesz mój podcast, do czego serdecznie zachęcam.
Jeżeli masz do mnie jakiekolwiek pytania lub sugestie dotyczące tworzonego podcastu albo też pojawiły się w Twojej głowie pomysły na nowe tematy, które mógłbym poruszyć – proszę Cię o wiadomość mejlową na adres kontakt@bartlomiejwodo.pl. Na ten moment to wszystko – dziękuję, że uczestniczyłeś w tym podcaście do końca. Trzymaj się, cześć!