W relacjach sprzedawca konsument wielokrotnie dochodzi do sytuacji, kiedy to rzecz będąca przedmiotem umowy sprzedaży posiada ukryte wady. Co w takiej sytuacji zrobić? Czy jesteśmy wówczas skazani na jej naprawę z własnych środków? Czym jest rękojmia za wady i jak możemy z niej skorzystać?
Czym jest rękojmia za wady?
W pierwszej kolejności należy wskazać, że rękojmia za wady powstaje z mocy samego prawa w momencie wydania rzeczy kupującemu przez sprzedającego. Odnosi się to także do wykonania umowy o dzieło, umowy dostawy czy chociażby umowy o roboty budowlane. Nie jest tutaj potrzebna żadna dodatkowa umowa. Stwierdzić zatem należy, że rękojmia jest to ustawowa forma odpowiedzialności sprzedawcy za wydany kupującemu towar lub wykonaną usługę.
Rękojmię za wady można jednak rozszerzyć, ograniczyć lub też całkiem wyłączyć, jednak te dwie ostatnie możliwości mogą uczynić jedynie przedsiębiorcy. W stosunku do konsumentów można jedynie zwiększyć ochronę płynącą z rękojmi.
Należy także wskazać, że będąc konsumentem w danym stosunku zobowiązaniowym mamy prawo do dochodzenia naszych roszczeń związanych z rękojmią nawet wówczas, gdy zostały one nam oświadczone za pośrednictwem reklamy radiowej lub telewizyjnej, czy też chociażby ogłoszenia zamieszczonego w gazecie.
Rękojmia za wady to nie to samo co gwarancja – w tym temacie wypowiadam się tutaj.
Rodzaje rękojmi
Prawo polskie wyróżnia dwa rodzaje rękojmi:
- za wady fizyczne,
- za wady prawne.
Wadą fizyczną jest taka wada, która umniejsza jej wartość lub użyteczność. Termin ten odnosi się również do przypadków, kiedy rzecz nie ma właściwości, o których istnieniu zapewnił sprzedawca oraz gdy rzecz wydano w stanie niezupełnym.
Ustawa wskazuje, że wada fizyczna rzeczy ma miejsce wówczas, gdy w szczególności rzecz:
1) nie ma właściwości, które rzecz tego rodzaju powinna mieć ze względu na cel w umowie oznaczony albo wynikający z okoliczności lub z przeznaczenia (np. pralka nie pobiera wody do prania);
2) nie ma właściwości, o których istnieniu sprzedawca zapewnił kupującego, w tym przedstawiając próbkę lub wzór (np. zimowe opony twardnieją w niskich temperaturach);
3) nie nadaje się do celu, o którym kupujący poinformował sprzedawcę przy zawarciu umowy, a sprzedawca nie zgłosił zastrzeżenia co do takiego jej przeznaczenia (np. płytki tarasowe nie są mrozoodporne);
4) została kupującemu wydana w stanie niezupełnym (np. samochód został wydany bez koła kierownicy);
5) rzecz została nieprawidłowo złożona lub zmontowana (np. motocykl ma założone odwrotnie błotniki i lampy).
Z wadą prawną z kolei mamy do czynienia wówczas, kiedy rzecz wydana nam przez sprzedającego nie była jego własnością, albo była obwarowana prawami osób trzecich.
Termin wykonania prawa z rękojmi za wady
Terminy wykonania prawa z rękojmi za wady rozpoczynają swój bieg od momentu wydania rzeczy i są uzależnione od jej rodzaju:
- rzeczy ruchome – dwa lata od wydania,
- nieruchomości – pięć lat od wydania,
- rzeczy używane – okres rękojmi może zostać skrócony, z tym że względem konsumentów nie może być krótszy niż jeden rok.
Roszczenie o usunięcie wady lub wymianę rzeczy sprzedanej na wolną od wad przedawnia się z upływem roku od wykrycia wady. Jeżeli kupującym jest konsument, termin przedawnienia nie może zakończyć się przed upływem ww. terminów rękojmi (2 lub 5 lat).
Jeżeli jednak strony umowy są przedsiębiorcami, to kupujący traci uprawnienia z tytułu rękojmi, jeżeli nie zbadał rzeczy w czasie i w sposób przyjęty przy rzeczach tego rodzaju i nie zawiadomił niezwłocznie sprzedawcy o wadzie, a w wypadku gdy wada wyszła na jaw dopiero później – jeżeli nie zawiadomił sprzedawcy niezwłocznie po jej stwierdzeniu. Zasady tej nie stosuje się, gdy sprzedawca wiedział o wadzie albo zapewnił kupującego, że wady nie istnieją.
To samo odnosi się do rękojmi za wady prawne, ale w tym przypadku okres rękojmi wynosi 1 rok.
Czego można żądać na podstawie rękojmi?
Korzystając z rękojmi za wady można:
- odstąpić od umowy sprzedaży,
- żądać obniżenia ceny,
- żądać dostarczenia zamiast rzeczy wadliwych takiej samej ilości rzeczy wolnych od wad oraz naprawienia szkody wynikłej z opóźnienia. Jeżeli przedmiotem sprzedaży są rzeczy oznaczone tylko co do gatunku (czyli rzeczy niezindywidualizowane),
- a także żądać usunięcia wady, wyznaczając w tym celu sprzedawcy odpowiedni termin z zagrożeniem, że po bezskutecznym upływie wyznaczonego terminu od umowy odstąpi. Jeżeli przedmiotem sprzedaży jest rzecz określona co do tożsamości, a sprzedawcą jest wytwórca tej rzeczy.
Jeżeli kupujący żądał wymiany rzeczy na wolną od wad lub usunięcia wady to termin do odstąpienia od umowy lub złożenia oświadczenia o obniżeniu ceny rozpoczyna się z chwilą bezskutecznego upływu terminu do wymiany rzeczy lub usunięcia wady.
W razie dochodzenia przed sądem uprawnienia z rękojmi za wady termin do wykonania innych uprawnień, przysługujących kupującemu z tego tytułu, ulega zawieszeniu. Odnosi się to najczęściej do dochodzenia swych praw płynących z gwarancji. Szerzej o tym piszę tutaj.
Zatajenie wady
Jeżeli sprzedawca umyślnie rzecz ukrył lub zataił, to nieskuteczne są postanowienia umowy dotyczące wyłączenia lub ograniczenia odpowiedzialności płynącej z rękojmi. W tym przypadku także utrata uprawnień z tytułu rękojmi za wady fizyczne rzeczy nie następuje pomimo niezachowania terminów do zbadania rzeczy przez kupującego i do zawiadomienia sprzedawcy o wadach.
Tutaj także upływ okresu rękojmi nie wyłącza wykonania uprawnień przez kupującego.
Rękojmia za wady a stosunki między przedsiębiorcami
Jak już wyżej wskazano, przedsiębiorcy mają możliwość pełnego wyłączenia rękojmi w zawartej pomiędzy sobą umowie. Mają inny termin do zgłoszenia wady.
Brak zbadania rzeczy w odpowiednim czasie i w przyjęty przy rzeczach danego rodzaju sposób będzie skutkowała utratą uprawnień płynących z rękojmi, jeżeli kupujący nie zawiadomił niezwłocznie sprzedawcy o dostrzeżonej wadzie, a w wypadku gdy wada wyszła na jaw dopiero później – jeżeli nie zawiadomił sprzedawcy niezwłocznie po jej wykryciu.
Między osobami prowadzącymi działalność gospodarczą utrata uprawnień z tytułu rękojmi następuje, jeżeli kupujący nie zbadał rzeczy w czasie i w sposób przyjęty przy rzeczach tego rodzaju i nie zawiadomił niezwłocznie sprzedawcy o dostrzeżonej wadzie, a w wypadku gdy wada wyszła na jaw dopiero później – jeżeli nie zawiadomił sprzedawcy niezwłocznie po jej wykryciu. W przeciwnym razie rękojmia wygasa. Przedsiębiorca nie może zatem liczyć ani na chroniące go domniemania prawne, ani późniejsze zgłoszenie wady.
Uprawnień z tytułu rękojmi za wady prawne rzeczy można dochodzić w ciągu roku od chwili, kiedy kupujący dowiedział się o istnieniu wady.
Na ten moment to wszystko. Dziękuję, że poświęciłeś te parę chwil na przeczytanie tego artykułu.
Zapraszam także do innych artykułów opublikowanych na moim blogu oraz do wysłuchania mojego podcastu, gdzie poruszam również inne ciekawe rzeczy.
Jeżeli masz do mnie jakiekolwiek pytania lub sugestie dotyczące tworzonego bloga albo też pojawiły się w Twojej głowie pomysły na nowe tematy, które mógłbym poruszyć – proszę Cię o wiadomość mejlową na adres kontakt@bartlomiejwodo.pl. Na ten moment to wszystko – dziękuję, że przeczytałeś do końca. Trzymaj się, cześć!
