Podpisując z kimś umowę zastanawiamy się, w jaki sposób moglibyśmy ją zabezpieczyć. Sposobów jest wiele. Jednym z nich jest zastaw. W tym odcinku wyjaśnimy sobie jego pojęcie i wskażemy sposoby jego stosowania.
Zastaw
Zastaw jest tzw. ograniczonym prawem rzeczowym, które ustanawia się w celu zabezpieczenia wierzytelności. Często jest on porównywany do hipoteki, ze względu na ich zbliżony charakter. Pojęcia te różni jednak bardzo istotna kwestia, a mianowicie taka, że zastaw może być ustanowiony jedynie na ruchomościach, prawach i wyjątkowo na zwierzętach oraz na niektórych prawach zbywalnych takich jak np. akcje i obligacje).
Cechą charakterystyczną zastawu jest to, że w momencie jego powstania jest on nierozerwalnie połączony z wierzytelnością, którą zabezpiecza. Oznacza to, że w momencie jej spełnienia, zastaw upada z mocy prawa, a ruchomość, którą zabezpiecza, staje się wolna od praw osób trzecich.
W przypadku jednak braku spełnienia świadczenia przez dłużnika, wierzyciel może zaspokoić się z przedmiotu zastawu. Co ważne, sprzedanie rzeczy obciążonej zastawem nie powoduje, że zastaw upada. Przechodzi on bowiem razem z rzeczą na osobę trzecią, czyli nabywcę danej ruchomości.
Jak dochodzi do ustanowienia zastawu?
Zastaw ustanawia się poprzez umowę zawartą pomiędzy właścicielem rzeczy, a wierzycielem. Z racji jednak, że jest to tzw. czynność realna, czyli taka, która musi mieć także odzwierciedlenie w świecie zewnętrznym, musi dojść także do fizycznego przekazania rzeczy objętej zastawem na zastawnika (wierzyciela) lub osobę trzecią, jeśli strony się tak umówiły.
Istotnym jest, że sama rzecz może być obciążona więcej niż jednym zastawem. Wówczas to zastaw powstały później ma pierwszeństwo przed prawem powstałym wcześniej.
Do ustanowienia zastawu wymagane jest przede wszystkim – co wydaje się być powszechnie wiadomym – oznaczenie stron umowy (osób, które umowę tę zawierają), precyzyjne wskazanie przedmiotu zastawu oraz wierzytelności, którą zabezpiecza. Należy też wskazać, czy zastaw zabezpiecza wierzytelność w całości czy w części.
Jeżeli przedmiot najmu generuje pożytki, strony mogą umówić się komu te pożytki mają przypadać – często dzieje się to w ten sposób, że zastawnik (czyli wierzyciel) zalicza je na poczet długu.
Jeżeli jednak rzecz generuje nakłady, to strony mogą umówić się w jaki sposób będzie dochodziło między nimi do ich rozliczenia.
Forma umowy zastawu
Umowa zastawu powinna być zawarta w formie pisemnej. Ma to na celu zabezpieczenie strony przed ewentualnymi sporami sądowymi w przyszłości.
Oczywiście zastaw można – jak każdą inną czynność cywilnoprawną – zawrzeć w formie „mocniejszej”, np. w formie aktu notarialnego. Będzie to miało sens wówczas, gdy wierzytelność zabezpieczona zastawem jest wysoka, a sam przedmiot przedstawia dużą wartość rynkową.
Kiedy zastaw wygasa?
Zastaw wygasa za każdym razem, gdy rzecz objęta zastawem zostanie zwrócona zastawcy. Nie ma tutaj znaczenia nawet fakt innego umówienia się stron co do tego faktu.
W tym miejscu należy także wskazać, że wierzyciel (zastawnik inaczej mówiąc) w przypadku, gdy dłużnik nie spełnił świadczenia, może wszcząć także egzekucję z przedmiotu zastawu. Odbywa się to poprzez tzw. sądowe postępowanie egzekucyjne, gdzie dochodzi do sprzedaży zastawionej rzeczy.
Podsumowanie
Zastaw to bardzo ciekawa instytucja, która pozwala na zabezpieczenie naszych roszczeń. Warto zwrócić na nią uwagę przy podpisywaniu ewentualnych zobowiązań, ponieważ stanowić to może o bezpieczeństwie naszych interesów w kontekście następczego ich dochodzenia przed sądem. Trudnością w tym wszystkim może być fakt, że niezrozumiałość tej instytucji często prowadzi do wykorzystania tego faktu wobec nas przez drugą stronę umowy. Mam nadzieję, że wskutek przeczytania niniejszego artykułu okoliczność ta ulegnie znacznej zmianie.
Bardzo dziękuję, że spędziłeś te parę chwil ze mną. Mam nadzieję, że zostaniesz na dłużej i zasubskrybujesz mój podcast, do czego serdecznie zachęcam.
Jeżeli masz do mnie jakiekolwiek pytania lub sugestie dotyczące tworzonego podcastu albo też pojawiły się w Twojej głowie pomysły na nowe tematy, które mógłbym poruszyć – proszę Cię o wiadomość mejlową na adres kontakt@bartlomiejwodo.pl. Na ten moment to wszystko – dziękuję, że uczestniczyłeś w tym podcaście do końca. Trzymaj się, cześć!